Wensen en Angsten Bespreken

Leestijd: 9 minuten

Kort geleden hoorde ik het verhaal van een getrouwde vrouw met buitenechtelijke seksuele fantasieën. Ze wilde dat met haar man bespreken maar bij het horen van haar woorden reageerde hij als door een wesp gestoken. Hevig beledigd vroeg hij of ze wel helemaal goed was, waarmee elke kans op een volwassen discussie naar het rijk der onmogelijkheden was verbannen. De ironie is hier dat de kans op een daadwerkelijk buitenechtelijk contact aanzienlijk zou zijn afgenomen, als hij maar open had gestaan om haar fantasie te bespreken zonder die te veroordelen als iets slechts.

Deze zaak is niet op zichzelf staand. Hoeveel mensen zijn niet bang om bepaalde seksuele verlangens met een partner te bespreken uit angst voor misverstanden of vergelding? En hoeveel relaties overleefden het niet toen bepaalde ‘ongewone’ seksuele fantasieën toch op tafel werden gelegd? Waarom, ondanks dat seks letterlijk overal om ons heen is, is het voor zoveel mensen nog steeds een groot taboe en ongelooflijk ongemakkelijk om over te praten?

Zoals Professor Alexandra H. Solomon verkondigt: “Als je bent opgegroeid in een huis waar seks een taboe was, of in een gemeenschap waar over seks wordt gesproken als zondig of vies, kan seks iets zijn dat je hebt, maar niet iets waarvoor je toestemming hebt om over te leren of over na te denken.” Zonder toestemming om te leren of na te denken over seks, seksualiteit en intimiteit, en hun emotionele betekenis en implicaties, hoe kan er dan een gezonde seksuele ontwikkeling zijn? Hoe kunnen we te weten komen over deze fenomenaal bijzondere toegangspoort tot de diepste verlangens die we als mensen kunnen ervaren, zoals verbondenheid, eenheid, plezier, troost, kracht, bevestiging, groei en heling, als onze omgeving er niet over communiceert tijdens het opgroeien? Waar kunnen we terecht?

Het antwoord op die laatste vraag, voor een snel groeiend aantal mensen, is: pornografie. In een Britse online enquête van de BBC in 2019 werden 1000 mensen tussen de 18 en 25 jaar gevraagd naar hun relatie met porno. 77% van de mannen keek porno in de voorgaande maand en 49% van de vrouwen, maar een verbluffende 55% van die mannen zei dat porno hun belangrijkste bron van seksuele voorlichting was geweest. Dat betekent dat hun seksuele opvoeding òf niet aansloot, wat waarschijnlijk het geval zou zijn als alleen het biologische (lees: technische) aspect ervan zou worden besproken, òf het werd helemaal niet verstrekt. Hoe het ook zij, wat onze menselijke seksualiteit betreft blijft één belangrijk aspect volledig in het duister. Want hoe fascinerend de biologie van seks kan zijn en hoe instructief wellicht pornografie voor de uitvoering, geen van beiden schijnen enig licht op de betekenis en emotionele aspecten van seks – waarmee het onlosmakelijk verbonden is. Dat kan ons later in het leven grote problemen opleveren.

Want vaak gaat een eenzijdige (of gebrek aan) seksuele opvoeding hand in hand met een arme emotionele opvoeding. We zien bijvoorbeeld dat veel volwassen mannen en vrouwen lijden aan het Peter Pan-syndroom (♂ > ♀), wat verwijst naar volwassenen die ondanks hun leeftijd zijn blijven steken in de psychologische en emotionele ontwikkeling van een puber. Dit Eeuwige Kind archetype (of Puer Aeternus / Puella Aeterna) is integraal verbonden is met het Moedercomplex; een situatie waarin volwassenen psychologisch verbonden blijven met hun moeder. Zolang die psycho-emotionele navelstreng niet wordt doorgeknipt en wij ondanks volwassen leeftijd mentaal een tiener blijven, dan zullen wij zodra onze knoppen worden ingedrukt reageren als de pubers die we ooit waren; wat in het geval van het Eeuwige Kind archetype vaak wordt gekenmerkt door een onophoudelijke zoektocht naar plezier, afkeer van grenzen en verantwoordelijkheden, gevoel van grootsheid en het continue gevoel te hebben dat het ‘echte’ leven nog moet beginnen (vandaar ook de term ‘failure to launch syndrome’). En dat kan later in het leven grote problemen opleveren voor samenlevingen in het algemeen, want Marie-Louise von Franz bepleit in The Problem of the Puer Aeternus dat het overwegend eeuwige kind-mannen met een moedercomplex zijn die narcistische folteraars worden en tirannieke en moorddadige politiesystemen en –staten oprichten.

In mannelijk seksueel gedrag vertaalt het bovenstaande zich bijvoorbeeld in een eindeloze zoektocht naar de ultieme vrouw – die natuurlijk niet bestaat en daarom een prachtig excuus is om toevlucht te nemen tot Tinder-dates, prostitutie of porno; alles wat een veilige omgeving vertegenwoordigt om andere vrouwen te ‘testen’ (naast de moeder die op een voetstuk is geplaatst) zonder zich er aan te hoeven verbinden. Een ander mogelijk scenario is dat de man verstrikt raakt in een relatie waarin hij, vanwege zijn (vaak onbewuste) onophoudelijke vergelijking van vrouw met moeder, nooit echt aanwezig is bij zijn vrouw – vooral niet in de slaapkamer. Als ze dat opmerkt en met hem wil bespreken terwijl hij zich niet bewust is van zijn psychologische navelstreng met zijn moeder en mentale ontwikkeling van een puber, worden zijn knoppen ingedrukt en zal hij afwijzend of misschien zelfs agressief reageren. Het punt in beide voorbeelden is dat seks geen veilig onderwerp is voor discussie omdat één of beide volwassenen emotioneel en psychologisch niet volwassen zijn geworden. Onze onwetendheid daarover zal daarom onvermijdelijk angst, woede of wrok veroorzaken als gevolg van misverstanden en onrealistische verwachtingen.

Wanneer porno bovendien de belangrijkste bron van seksuele voorlichting wordt, is een ander risico dat de beelden en verhalen voor waar worden aangezien, wat betekent dat mannen continu rondlopen met een erectie en vrouwen “ja” bedoelen als ze “nee” zeggen – om maar een paar pogma’s (porno-dogma’s) te noemen. Iedereen met de psychologische en emotionele ontwikkeling van een puber zal moeite hebben om entertainment voor volwassenen te onderscheiden van situaties uit het dagelijks leven. Dus zodra een paar aan het zoenen is en de man verliest zijn erectie, wordt hij bang dat zij denkt dat hij haar niet leuk vindt; zij wordt bang dat hij haar niet leuk vindt; en ze worden allebei bang over hun eigen prestaties. Zonder ruimte om elkaars gedachten en angsten te bespreken, zullen ze allebei onvermijdelijk hun eigen verhalen gaan verzinnen en die kunnen alleen maar leiden tot misverstanden en ruzies, of erger.

Hoe kunnen we emotioneel groeien zodat we niet meer volledig uit het veld geslagen worden als een partner met een onverwacht seksueel verzoek komt? Hoe kunnen we onze wensen en grenzen leren kennen en het vermogen cultiveren om ze op een rustige en respectvolle manier te uiten? Waar wij, ondanks dat er op onze knoppen wordt gedrukt, de mogelijkheid behouden om te luisteren en te praten met een open hart en geest? Het antwoord ligt in het ontwikkelen van een sterk gevoel van zelfbewustzijn.

Zelfbewustzijn betekent nieuwsgierig worden naar waarom we denken wat we denken, voelen wat we voelen en doen wat we doen. Nadat ik in 2017 mentaal vastliep, bedacht ik een vijf-vragen-methode om daar achter te komen (die onderaan deze blogpost te vinden is) – en die ik tot op de dag van vandaag gebruik. Stel je mijn vreugde voor om vervolgens een drie-vragen-methode van professor Solomon te ontdekken die inzicht geeft in ons seksuele zelfbewustzijn. Door haar vragen: 1) Waarom heb ik seks? 2) Wat wind mij op? 3) Hoe heb ik over seks geleerd? kan inzicht worden verkregen in onze tot nu toe verborgen seksuele behoeften en motivaties, wat van onschatbare waarde is – en helemaal voor degenen onder ons die een verwrongen emotionele en seksuele ontwikkeling hebben doorgemaakt.

Net als veel deelnemers aan de BBC online enquête, was porno ook voor mij de belangrijkste bron van seksuele voorlichting en ging gepaard met een arme emotionele opvoeding. Daarom manifesteerde zich in mij een splitsing tussen een steeds ouder wordend lichaam en een geest die vastzit ergens in de pubertijd, en ontwikkelde zich een sterke co-dependentie in mijn persoonlijkheid vanaf de late tienerjaren. Het gevolg daarvan was een verlammend onvermogen om innerlijke gevoelens of verlangens te communiceren, omdat ik geen idee had wat ze waren of waar ze vandaan kwamen. Natuurlijk veroorzaakte dat onvermogen veel misverstanden, onbegrip en wrok binnen romantische en seksuele ontmoetingen en relaties, en als mijn ex-vrouw en ik geen voet op het pad naar zelfbewustzijn hadden gezet, zou ik nog steeds in cirkels ronddolen.

De weg naar zelfbewustzijn werd echter ook een weg naar seksueel zelfbewustzijn. Mijn scheiding betekende dat ik voor het eerst een huishouden volledig alleen moest runnen – op 45-jarige leeftijd! Toch wist ik dat dàt het volgende deel van mijn persoonlijke curriculum was, hoe dat er ook uit zou gaan zien. Op het romantische veld echter was mijn co-dependente puber nog steeds actief en pas onlangs was ik in staat om contact met hem te maken in bewustzijn, wat leidde tot een opmerkelijke stap in mijn seksuele helingsproces.

Niet lang geleden ontmoette ik een prachtige dame met wie een hechte vriendschap tot stand kwam. Door wederzijdse fysieke aantrekkingskracht belandden we in bed en op een bepaald moment ging zij over tot fellatio. Ik vond het zalig, maar betrekkelijk snel verdween de erectie. Dat is al lang een probleem en natuurlijk werd ik bang voor haar reactie en beeld van mij. Dus op dat specifieke moment verontschuldigde ik me en vertelde haar dat er ondanks het genot emotionele knoppen aan die actie waren bevestigd waardoor ik problemen had om de erectie te behouden.

De volgende dag echter kwam er een idee op: Ik besloot mijn probleem met fellatio en de daaraan gekoppelde angst met haar te bespreken. Ik vertelde over mijn vermoedens over het ontstaan van het probleem, wat betekende dat ik persoonlijke en intieme informatie moest delen. Dat voelde angstaanjagend, maar door het onderwerp bespreekbaar te maken zou het tenminste de mogelijkheid wegnemen dat het bij ieder een eigen leven zou gaan leiden. Bovendien vind ik de gevoelssensatie van fellatio zowel met als zonder erectie fantastisch, dus vroeg ik haar ook of ze bereid zou zijn te blijven doorgaan als de erectie eventueel zou verdwijnen.

Door de vragen te stellen en mijn angst met haar te delen, verdween bij mij de dwang om continu met een erectie te blijven rondlopen tijdens het seksuele spel – wat op zichzelf al helend was. Maar wat ik niet had verwacht is dat opluchting en heling ook aan haar kant plaats vonden, omdat de open sfeer haar ook de mogelijkheid gaf om ideeën, wensen en angsten te delen en bespreken. Vervolgens genoten we die avond van heerlijke seks waar het tijdens fellatio ineens niet meer uitmaakte of er al dan niet een erectie was. Niet zo heel gek dat ik na de seks in huilen uitbarstte, want dat betekende voor mij een deel van het loslaten van een decennia lange opbouw van seksuele angst en frustratie, en daardoor een noodzakelijk onderdeel van mijn helingsproces.

In plaats van mijn puber-ik weg te duwen door met een seksuele partner niet te praten over mijn angsten enz., gebeurde juist het tegenoverstelde, en dat maakte ruimte voor seksuele heling. Het serieus nemen van mijn puber-ik creëerde ademruimte en ruimte voor respectvolle discussies over persoonlijke en intieme zaken, vernietigde de gebruikelijke mindfucks en zorgde voor een oprechte en betrouwbare omgeving. Bovendien vergroot het vermogen en de ruimte om elkaars seksuele wensen, verlangens en angsten te bespreken, het plezier navenant. Vaak is alleen al het weten dat we onze diepste seksuele fantasieën en verlangens kunnen delen zonder te worden veroordeeld of gedemoniseerd, een grotere opwinding dan de fantasie zelf. En als beiden bereid zijn om in het onbekende te stappen, kan de seksuele ervaring gemakkelijk overgaan in een religieuze of spirituele.

Contact maken met jongere versies van mij in bewustzijn (links ca. 1980, midden 1995, rechts 2019)

Dus neem alsjeblieft de stap om de spotlight op jezelf te richten. Gebruik alles wat je nodig hebt om te leren begrijpen waarom je denkt wat je denkt, voelt wat je voelt en doet wat je doet. Als je Professor Solomons of mijn vragen kunt gebruiken voor je proces, doe dat dan. Wat de middelen ook zijn, maak tijd om je bewust te worden van wie je bent en wat je drijft, gewoon omdat je het meer dan waard bent.

Vrolijke ontdekkingsreis,
Erik Stout

Seksuele Heling voor Mannen

The Jolly Equilibrium website is still in development.